Erik of Het klein insectenboek: Opdracht

Opdracht niveau 5 | Literatuurgeschiedenis

Je kunt deze opdracht alleen maken als je ook De kleine Johannes (Frederik van Eeden, 1887) hebt gelezen of bereid bent dat voor deze opdracht te doen. Overleg in dat geval met je docent of je beide boeken op je lijst mag zetten.

Tip: lees de opdrachten bij voorkeur voordat je de romans gaat lezen, zodat je tijdens het lezen aantekeningen kunt maken.

Titel Erik of Het klein insectenboek
Niveau boek niveau 3
Opdracht niveau 5 | Literatuurgeschiedenis
Studielast 4 uur
Werkvorm individueel
Focus literatuurgeschiedenis
Je leert onderzoeken of de roman een reactie zou kunnen zijn op De kleine Johannes (1887)
Gemaakt door Marlies Schouwstra
Bron 1 dbnl.org | 'Parodie', in: Letterkundig lexicon voor de neerlandistiek

Erik is in de Nederlandse literatuur niet het enige of eerste jongetje dat piepklein wordt en zo nader kennismaakt met de dierenwereld. In 1887 verscheen De kleine Johannes, waarin Johannes door de elf Windekind meegenomen wordt naar de wereld van de dieren. Beide romans worden als sprookje gekenschetst. Het is dus niet zo raar dat een anonieme recensent van Bomans in 1941 opmerkt dat Erik 'eventjes den indruk wekt, een parodie te zullen worden op De kleine Johannes van Frederik van Eeden.'
[Het citaat van de anonieme recensent is afkomstig uit: 'Het klein insectenboek. Humor van Bomans', in: De Tijd, 23 februari 1941]
In deze opdracht ga je op zoek naar overeenkomsten en verschillen tussen beide romans.

A

Vraag 1


Bestudeer bron 1 en de Literaire theorie en noteer zoveel mogelijk kenmerken van de parodie.


Vraag 2


Lees beide romans en vul onderstaande tabel in. Vul op de [...] zelf een aspect in.

Aspecten 'De kleine Johannes' 'Erik of Het klein insectenboek' Overeenkomsten/ verschillen
Genre(s)
Personages
Verhaallijn
Ruimte
Sfeer
Motieven
Thematiek
Stijl
[...]

B

Aan het gebruik van het woord 'eventjes' in het citaat van de anonieme recensent kun je zien dat hij later op zijn uitspraak terugkomt. Blijkbaar wekte Erik of Het klein insectenboek, naarmate hij verder las, niet meer zozeer de indruk een parodie op De kleine Johannes te zijn.


Vraag


Verwerk de gegevens van opdracht A in een beschouwing over de vraag of Erik en Het klein insectenboek wel of niet gelezen kan worden als een parodie op De kleine Johannes. Leg in ieder geval uit wat een parodie is. Denk eraan dat het er niet om gaat om zoveel mogelijk overeenkomsten en verschillen aan te wijzen: als Bomans Van Eeden heeft geparodieerd, moet er sprake zijn van een reactie op Van Eeden, niet alleen van overeenkomsten. Onthoud dit goed.

Het is aan te bevelen om gebruik te maken van bronnen; vergeet in dat geval niet om je bronnen te vermelden. Je beschouwing bestaat uit 750-1000 woorden; meer mag ook.

(Literaire) theorie

Parodie - Tekst waarin de schrijver de spot drijft met een bepaald literair genre of met een andere schrijver door de kenmerken van dat genre of het kenmerkende van de schrijver (met name de stijl) te overdrijven.
Zie ook: Joke van Balen e.a., Basisboek literatuur. Groningen: Uitgeverij kleine Uil, 2009, p. 62.