Schuld: Opdracht

Opdracht niveau 4 | Taalgebruik

Titel Schuld
Niveau boek niveau 3
Opdracht niveau 4 | Taalgebruik
Studielast 2 à 3 uur
Werkvorm individueel (3 uur) of als tweetal (2 uur)
Focus betekenis door taalgebruik
Je leert dat een auteur door suggestief taalgebruik diepere betekenissen kan oproepen.
Gemaakt door Gosse Koolstra

De grootste kracht van de roman Schuld ligt misschien wel in het taalgebruik. Niet alleen gebruikt Van den Berg veel verschillende registers, ook laat hij verschillende personages gebruikmaken van ironie, sarcasme en cynisme. Vooral Cor, Ron en Marco zijn cynisch. Ten slotte brengt Van den Berg gelaagde betekenissen aan door ogenschijnlijk neutrale mededelingen.


A Onderzoek

1. Lees eerst de literaire theorie onderaan deze opdracht.

2. Herlees de stukjes ‘Mo, 28 augustus 2006’ en ‘Marco, 12 juli 2006’. In het schema staan drie voorbeelden van Van den Bergs taalgebruik.
Zoek zelf nog minstens drie voorbeelden en vul het schema verder in.  

Taaluiting Betekenis(sen) Ironie/sarcasme/cynisme Ogenschijnlijk neutraal
Mo heette Edwin voor hij Mo werd, maar alleen zijn moeder en de officier van justitie noemden hem nog zo. (p. 12) Blijkbaar heeft Mo nauwelijks echte vrienden meer. Zijn moeder noemt hem (liefhebbend?) nog bij zijn echte naam. Hij komt geregeld met de officier van justitie in aanraking, die zijn officiële naam gebruikt. Ironie Het kleine zinnetje lijkt objectief, maar heeft veel meer betekenis dan op het eerste gezicht lijkt. Dat komt ook door de vreemde opsomming ‘zijn moeder en de officier van justitie’.
Witte Mo heeft weer een plan, zei Helen. (p. 14) Helen kent Mo al langer dan vandaag; ze heeft weinig respect voor Mo’s plannen. Sarcasme, bijtende spot. Eventueel kun je hier, als ze het een beetje lief bedoelt, ironie in zien. Nee, in het woordje ‘weer’ zit het venijn.
Heb je nog iets te zeggen dan? (p. 21) Marco laat merken dat hij weinig respect heeft voor Sandra; ze heeft weinig te melden blijkbaar. Cynisme: zijn wrede spot komt voort uit afwijzing van wat Sandra voorstelt. Het hele zinnetje is al negatief en aanvallend: ‘nog iets’, ‘dan’ versterken dat.

B Waardering

Schrijf van een recensie alleen de alinea waarin het taalgebruik van Van den Bergs Schuld wordt besproken. Je geeft in deze alinea dus feiten (voorbeelden), oordelen en argumenten voor die oordelen. Gebruik 200-250 woorden.


Literaire theorie

Register: hiermee wordt taalgebruik bedoeld dat aan een bepaalde situatie gebonden is. Het meest voorkomende onderscheid is dat tussen formeel taalgebruik en informeel taalgebruik, elk met hun eigen register. Dit wil zeggen dat in bepaalde teksten - bijvoorbeeld juridische verhandelingen - een bepaald soort formuleringen wordt aangetroffen dat elders ongebruikelijk is. Anderzijds wordt een bepaald register vaak sterk met een bepaald milieu geassocieerd. In advertenties wordt hier op grote schaal gebruik van gemaakt, door bijvoorbeeld een bepaald jargon te gebruiken; hierdoor wordt een band gesmeed met de doelgroep. Ook het register van een professor zal zich onderscheiden van dat van een bouwvakker, een kleuter, een jongere etc.
Ironie, sarcasme en cynisme: vormen van spot die ontstaan door speciaal taalgebruik. Zie Taaladvies.net.