A

Op de - enigszins merkwaardige - site tipsvooruwsucces.nl staat een veelvoorkomende manier van omgaan met 'schuld' beschreven als 'het verwijtspelletje'. Je kent het spelletje misschien nog wel van vroeger: 'Je weet best dat je je broertje niet mag slaan!' - 'Ja, maar hij begon!'. Iemand anders een verwijt maken voor je eigen fouten is makkelijk. Je maakt bijvoorbeeld een fout en iemand laat je er schuldig over voelen.

Als verdediging verwijt je iemand iets:
'Ik kreeg een botsing omdat jij de radio te hard had gezet!'
'Het is niet mijn schuld dat de soep te zout is! Je recept is gewoon verkeerd.'
'Als we een nieuwere computer hadden gehad, dan had ik de bestanden niet weggegooid.'

Verwijten worden gebruikt om zwakte, slechte prestaties en mislukkingen mee te verklaren.
'Mijn baas is zo'n zak, ik kan mijn werk niet gedaan krijgen.'
'Ik moest mijn verfwinkel wel sluiten, omdat de plaatselijke economie in een dip kwam.'
'Ik krijg niet genoeg betaald om tegen iedere klant aardig te zijn.'

Verwijten worden ook voor persoonlijke problemen gebruikt:
'Ik ben neerslachtig vanwege de tragedies op televisie.'
'Ik kan mijn vrouw niet trouw blijven, want ik heb een chemische onevenwichtigheid.'
'Ik kan niet ophouden met roken, want mijn vader sloeg me vroeger.'

Herken je wat hier boven staat? Bij jezelf, bij anderen? Formuleer een verwijtuitspraak die je zelf wel eens gedaan hebt of had kunnen doen.


B

Je zou kunnen zeggen dat Truus Coster uit De aanslag een oplossing heeft bedacht. In hoofdstuk 3 van het eerste deel zegt zij het volgende tegen Anton:

'Luister. Ze zullen je misschien van alles wijsmaken, maar je moet nooit vergeten dat het de moffen zijn, die jouw huis in brand hebben gestoken. Wie het gedaan heeft, heeft het gedaan, en niet iemand anders.'
'Dat weet ik toch,' zei Anton, een beetje verontwaardigd. 'Dat heb ik toch zeker zelf gezien.'
'Jawel, maar dat hebben ze gedaan omdat die hufter daar is geliquideerd, en ze zullen zeggen, dat het dus de schuld van de illegaliteit is dat ze dat moesten doen. Ze zullen zeggen dat die illegalen wisten, dat er dan zulke dingen zouden gebeuren, en dat het dus hun schuld is.'

Kies vier van de uitspraken bij opdracht A en formuleer steeds een antwoord dat Truus Coster zou geven. Gebruik hiervoor tabel 1.

Tabel 1

C

Later in de roman komt Anton Cor Takes tegen. Ook hij heeft zo zijn ideeën over schuld en hij verwoordt die in het derde hoofdstuk van de vierde episode. Herlees dit hoofdstuk. Zijn de ideeën van Cor vergelijkbaar met die van Truus? Licht je antwoord toe.


D

De site tipsvooruwsucces.nl geeft ook nog aan wat de voordelen zijn als je je verantwoordelijkheid neemt (dat wil zeggen: als je niet steeds iets of iemand anders de schuld geeft):

• Je hebt meer persoonlijke macht;
• Andere mensen of dingen hebben minder controle over je lot;
• Slechte omstandigheden beginnen te verbeteren. Je bent gezonder en gelukkiger;
• Niemand kan je beheersen zonder je goedkeuring;
• Je voelt je vrijer en minder gevangen;
• Je wordt zelf de grootste kracht in je toekomstige succes.

Welke van deze voordelen gelden voor Truus, Cor en Anton? Gebruik tabel 2 voor je antwoord.

Tabel 2

E

Streep nu door wat niet van toepassing is, en vul aan:
Harry Mulisch had zich helemaal / meer wel dan niet / meer niet dan wel / helemaal niet kunnen vinden in wat de site tipsvooruwsucces.nl vertelt over schuld. Uitleg: (baseer je uitleg op je antwoorden bij opdracht A t/m D).