Dyslectisch?  Lees dit boek bij Passend Lezen als gesproken boek. 
Meer informatie over Passend Lezen.

Leesaanwijzingen

Dit bijzondere boek is heel actueel geworden door de oorlog die in februari 2022 in volle hevigheid in Oekraïne is losgebarsten. Het laat zien dat aan die nieuwe oorlog decennia van onrust, armoede, ellende en spanningen zijn voorafgegaan; in die zin leert het je beter begrijpen wat er nu speelt. Maar de schrijfster vraagt daarbij best veel van je; ze heeft ergens gezegd dat de lezer maar moet googelen als hij iets niet weet of begrijpt.
Recensente Judith Eiselin zegt: ‘In Aleksandra, het debuut van Lisa Weeda (1989), tuimel je door de tijd. Het is een roman als een koortsdroom, waarin nachtmerrie op nachtmerrie wordt gestapeld. Vat of grip krijg je er nauwelijks op, het is een maalstroom die zowel de geschiedenis van een gebied als van een familie omvat, van grofweg 1914 tot iets voorbij 2014. Dit imponerende boek vergt veel van de lezer, vooral van een niet erg in de materie ingewijde lezer die woorden als 'kozak', 'koelak' en 'kolchoz' slechts met moeite thuis kan brengen.’
Het verhaal wordt allesbehalve chronologisch verteld. Continuïteit? Geen sprake van. Er zijn wel hoofdstukken met een duidelijke datering (bijv. Volksrepubliek Loegansk, 25 augustus 2014), waardoor de gedeelten in de tegenwoordige tijd goed te plaatsen zijn. Maar met name de surrealistische hoofdstukken – allemaal getiteld: ‘Paleis van de verloren Don Kozak’ – nemen de lezer mee dwars door een eeuw gebeurtenissen, langs verschillende plaatsen in Europa, en dan soms ook nog eens verteld door een gewond kozakkenhert met een gouden gewei. Je moet er dus als lezer je hoofd goed bij houden.
Achter in het boek vind je een stamboom en een kaartje van Oekraïne – handig én nodig.

Om over na te denken

Wat voor beeld heb jij van Oekraïne vóór 2022?
Als je oma of opa jou vragen een plicht te vervullen in het belang van de familie, wat zou jij dan doen?
Lisa ontmoet in dit verhaal haar lang geleden overleden overgrootvader, die haar rondleidt door het verleden. Vind jij dat voorstelbaar?
De doden, zeker degenen die vermoord zijn of zelfmoord hebben gepleegd, moeten in dit boek geholpen worden bij hun reis naar de overkant. Geloof jij dat er zo'n gebied is tussen het leven en 'de overkant'? En is er wel een overkant?
Kunnen mensen binnen één familie door verschillende overtuigingen elkaars vijanden worden of elkaar verraden? Zou zoiets jou ooit kunnen gebeuren?
'Een Don Kozak sterft liever vrij dan dat hij leeft als een slaaf.' De lijfspreuk van Lisa's overgrootvader. Doet trouwens erg denken aan die van Peter R. de Vries: 'On bended knee is no way to be free.' Hoe denk jij hierover?

Prijzen

• Bekroond met de Bronzen Uil 2022
  
• Genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2022
• Genomineerd voor de Boekhandelsprijs 2022
  
• Genomineerd voor de Boekenbon Literatuurprijs 2022

Wat anderen van dit boek vonden

‘Het debuut van Lisa Weeda is bewonderenswaardig ambitieus. De magisch-realistische elementen maken het vertellen van een wijdvertakt verhaal nog complexer, en daar kan je als lezer of recensent wel moeilijk over doen, maar uiteindelijk mag een boek wel wat van je vragen. (…) Weeda’s roman hoort thuis in een groeiende traditie van jonge Nederlandse schrijvers die vertellen over hun roots (…) De magische elementen in Aleksandra – en dan vooral het Paleis van de verloren Don Kozak – passen bovendien binnen een traditie van Sovjetschrijvers die hun verbeelding gebruiken om woorden te geven aan situaties die gewoon niet realistisch zijn.’
Pieter Van de Walle, op: dereactor.org

‘In het begin vond ik dit boek best verwarrend, omdat het perspectief steeds - bijna ongemerkt - wisselt, het verhaal kriskras door de tijd springt en er een enorme hoeveelheid aan namen de revue passeert. Dat verschillende personen in de familie dezelfde naam hebben helpt niet, en dat geldt ook voor de neiging van Oekraïners om namen af te korten, of om een neef of achterneef als broer aan te spreken. Ook droom, fantasie en werkelijkheid lopen zo vloeiend in elkaar over dat je af en toe even een paar zinnen terug moet gaan om nog eens vast te stellen waar je je eigenlijk bevindt.
Toch wende het wel. Dat komt doordat bepaalde elementen steeds terugkeren en houvast geven.’
Tinwara, op: hebban.nl

‘Weeda is meer dan een verteller van familieverhalen. In Aleksandra voert ze het Paleis van de verloren Don Kozak op, een soort geheugenpaleis, een fictieve locatie voor oude verhalen. Er is een grandioze propagandafilm waarover haar overgrootvader vertelt, die ertussenin is gebleven, in het midden (‘in ons land, in onze familie verdwijnen mensen soms om nooit meer helemaal terug te keren, die blijven voor altijd in het midden. Tussen komen en gaan’). Een fantastische plek waarin haar overgrootvader aan hoofdpersoon Lisa allerlei oude geschiedenissen kan vertellen, en nieuwere, aangevuld met Aleksandra’s eigen herinneringen. Maar nog meer uit eigen hand zijn de verhalen van een vertellers-wij (een ongewoon perspectief), de voorouders, oude Donbas-kozakken die de vorm van witte herten met gouden geweien en een pijl in hun rug hebben aangenomen. Geestachtige, mythische figuren.’
Daan Stoffelsen, op: derevisor.nl