Ingrid Hoogervorst zette boven haar recensie van Hokwerda's kind in De Telegraaf (26 oktober 2002): 'Naturalistische roman van Oek de Jong'. Is Hokwerda's kind een naturalistische roman?

Vraag 1

Lees eerst bron 1. Welk antwoord zou jij nu geven op de vraag of Hokwerda's kind een naturalistische roman is?


Vraag 2

Nu een flink citaat uit Hoogervorsts recensie:

'De roman opent met een huiveringwekkende scène, waarin de vader zijn jongste dochter, een mager, iel kind, keer op keer over de rietkraag het donkere water van de Ee insmijt om haar "sterk" te maken. Het uitgeputte meisje ontsnapt ternauwernood aan de verdrinkingsdood en niet lang daarna verhuist de moeder met haar twee dochters naar Amsterdam. Lin heeft de pech sterk te lijken op de gehate vader, van wie na de scheiding nooit meer iets werd vernomen. Verstoten door haar moeder en zuster blijft ze min of meer hangen in de verwrongen haat-liefdeverhouding, die ze met haar onberekenbare vader onderhield. Eerst wordt zijn plaats ingenomen door een trainer, die van Lin een internationaal tafeltenniskampioene wil maken tot ze er bijna bij neervalt, dan door Henri K., "de in het uitgaanscircuit bekende aannemer" die ze van het leven zal beroven.
'De Jong probeert een zekere logica in de gebeurtenissen aan te brengen, die de lezer als het ware moet overhalen haar kant te kiezen. Hij maakt het aannemelijk dat Lin weliswaar bang is voor de knappe, intimiderende Henri, maar zich ook onweerstaanbaar door hem aangetrokken voelt. Er schuilt veel woede en agressie in de man die een stuk ouder is dan zij, vanwege een jeugd waarin hij zwaar mishandeld werd door zijn vader. Ook al ruikt Lin het gevaar, die herkenning is sterker en sluit aan bij haar eigen duistere kanten, zoals haar drang tot zelfmutilatie.
'Zo bepalend, lijkt De Jong te willen zeggen, is afkomst. Gaat daar iets mis, dan is alles bij voorbaat verloren. In die zin is Hokwerda's kind een onvervalste naturalistische roman, waarin de personages volledig worden bepaald door opvoeding en milieu. De ellende wordt automatisch doorgegeven. Lin stort zich ondanks de vernederingen keer op keer in Henri's armen, van vrije wilsbeschikking lijkt geen sprake. En ook voor Henri heeft het lot weinig geluk in petto. Ondanks zijn liefde voor Lin is hij zijn destructieve neigingen niet de baas, wat uiteindelijk tot de fatale afloop van deze liefdesrelatie leidt.
'De Jong maakte van Lin Hokwerda een zinnelijke vrouw, die zich niet altijd bewust is van haar sterke erotische uitwerking op mannen. Met haar fijngevoelige, onberekenbare naar hysterie neigende persoonlijkheid past ze helemaal in het rijtje van de femme fatale uit de negentiende-eeuwse literatuur: Couperus' Eline Vere, Van Eedens Hedwig de la Fontaine, Flauberts Madame Bovary, Tolstois Anna Karenina. Mysterieuze nachtvlinders met wie het liefdesspel een dans met de dood wordt.'

Welke argumenten noemt Hoogervorst hier voor haar typering 'naturalistisch'? In hoeverre komen die overeen met de theorie die je bij vraag 1 hebt bestudeerd? 


Vraag 3

Ook andere recensenten van naam (Arjan Peters, Jeroen Vullings, Onno Blom) noemen Hokwerda's kind een naturalistische roman. En ook de schrijver zelf zette in een interview in oktober 2002 het stempel 'naturalistische roman' op zijn boek! In 2003 interviewde Coen Peppelenbos Oek de Jong voor Tzum (bron 2); daarin kwam ook dit punt ter sprake. Hoe denken Peppelenbos en De Jong nu over de typering 'naturalistische roman'?


Vraag 4

In 1979 heeft Ton Anbeek een belangrijk artikel gepubliceerd over de kenmerken van de (negentiende-eeuwse) Nederlandse naturalistische roman (bron 3).

      a. Neem die zeven kenmerken over.
      b. Welke van de zeven heb jij in Hokwerda's kind aangetroffen?
      c. Op Anbeeks artikel is later wel gereageerd met de kritiek dat het merendeel van zijn naturalistische kenmerken geldt voor heel veel psychologische romans. Wat vind jij van die kritiek?


Vraag 5

Bij vraag 1 gaf je een primaire reactie op de centrale vraag van deze opdracht. Hoe denk je er nu over? Is het voor een goed begrip van Hokwerda's kind zinvol om bezig te zijn met de vraag of dit een naturalistische roman is? Wat heeft de nadere bestudering van 'de naturalistische roman' jou opgeleverd? Licht je antwoorden kort toe.