Zoals sporten goed is voor je lichaam, is boeken lezen goed voor je geest. Uit onderzoek blijkt dat als je veel leest, je beter kunt spellen en beter technisch en begrijpend kunt lezen. Je kunt je dan ook beter verplaatsen in andere mensen en hebt zelfs meer kennis over de wereld. Het is zelfs aangetoond dat als je veel leest je succesvoller kunt zijn in het hoger onderwijs dan leerlingen die niet of weinig lezen!

Veel jongeren vinden het moeilijk om leuke boeken te vinden die geschikt zijn om te lezen voor de leeslijst voor school. Dat is jammer, want daardoor lees je misschien boeken die te moeilijk voor je zijn of om een andere reden niet bij je passen. De leesniveaus helpen je een boek te vinden dat bij je past. Bovendien helpen de leesniveaus je om te bepalen wat je al kunt en hoe je beter kunt worden.

Literatuur lezen is iets wat je kunt leren. Vergelijk het met leren zwemmen: je begint in het ondiepe bad en pas als je de schoolslag beheerst, ga je in het diepe. En pas als je daar het hoofd boven water weet te houden, kun je bijvoorbeeld leren om dingen op te duiken. Net als met zwemmen verloopt de ontwikkeling van je vermogen om literatuur te lezen in verschillende stappen. Naarmate je meer en steeds moeilijker boeken leest, neemt je niveau toe. Je wordt er steeds beter in. En dingen die je kunt, worden vaak ook leuker.

Op sommige scholen helpt de docent de leerlingen bij het bepalen van hun leesniveau. Je kunt ook zelf je leesniveau bepalen. Dat kan op verschillende manieren.

Doe de niveautest:

Zit je in de eerste, tweede of derde klas? Ga dan naar de niveautest voor 12-15 jaar. 

Als je in de vierde klas of hoger zit, ga je naar de niveautest 15-18 jaar. 

Of

Lees de beschrijvingen van de niveaus:

1. Zit je in de eerste, tweede of derde klas? Ga dan naar de leesniveaus 12-15 jaar. Als je in de vierde klas of hoger zit, ga je naar de leesniveaus 15-18 jaar. 
2. Lees de omschrijvingen van de verschillende niveaus Niveau Start, niveau 1, 2, 3 en 4. Kies de omschrijving die het beste bij je past. Als je niet kunt kiezen tussen twee niveaus, kun je het beste beginnen met een boek op het laagste van deze twee niveaus. Als je merkt dat dit boek te makkelijk voor je is, kies je de volgende keer een boek met een hoger niveau.
3. Overleg met je docent, een mediathecaris of een medewerker van de openbare bibliotheek of je de juiste inschatting hebt gemaakt.
   

In principe lees je altijd op je eigen niveau, maar het is wel de bedoeling dat je je ontwikkelt. Je zit op school om steeds beter te worden. In je eindexamenjaar moet je kunnen laten zien dat je een bepaald niveau bereikt hebt:

• eind 4 vmbo (uitgezonderd BB) minstens niveau 2
• begin 4 havo en vwo minstens niveau 2
• eind 5 havo minstens niveau 3
• eind 6 vwo minstens niveau 4

Dat betekent niet dat je bijvoorbeeld meteen in vwo 4 op niveau 4 moet gaan lezen. Het is prima om te beginnen op niveau 2 of niveau 3, als je maar zorgt dat je niveau steeds hoger wordt en je aan het eind van vwo 6 minstens niveau 4 hebt.

Je kunt op een hoger niveau gaan lezen als:

• je al langere tijd op hetzelfde niveau leest
• je merkt dat je een beetje uitgekeken bent op het soort boeken dat je leest en wel eens wat anders wilt proberen
• je merkt dat je niet meer zoveel nieuws leert van de opdrachten. Of dat je de opdrachten met veel gemak maakt

Maar let op! Het komt wel eens voor dat leerlingen denken dat ze op een hoger niveau
kunnen gaan lezen, omdat ze de boeken die ze lezen niet moeilijk vinden. Ze zeggen dan bijvoorbeeld dat ze 'alles snapten' en dat er niet zoveel moeilijke woorden in het boek stonden. Maar dat betekent niet dat ze dan ook de diepere betekenis hebben gezien en begrepen: alles wat onder de oppervlakte van het verhaal verborgen ligt.

Het is verstandig om met je docent te overleggen als je denkt dat je op een hoger niveau kunt gaan lezen.

Als je in de derde klas bent geëindigd op niveau 2 voor 12-15 jaar, lees je in de vierde klas gewoon verder op niveau 2 voor 15-18 jaar. Hetzelfde geldt voor niveau 1 en niveau 3. Ben je geëindigd op niveau 4? Dan lees je in de vierde klas verder op niveau 3. De kans is groot dat je snel de stap naar niveau 4 kunt zetten.

Gok niet, maar neem de tijd om voldoende informatie te verzamelen. Kies een boek dat past bij je niveau en interesses. Ga naar de pagina van Lezen voor de lijst | 12-15 jaar of Lezen voor de lijst | 15-18 jaar. Klik je eigen niveau aan. Je krijgt nu een titellijst die je kunt verfijnen op: 

• Beschikbaar als  (hier kun je zien of er ook een e-book of luisterboek te leen is)
• Genre (als je een sterke voorkeur hebt voor bepaalde soorten verhalen, kun je zoeken op bijvoorbeeld fantasy, oorlogsroman of Young Adult)
• Thema (als je graag over bepaalde onderwerpen leest, kun je zoeken op bijvoorbeeld criminaliteit, liefde, voetbal, Tweede Wereldoorlog of Marokkaanse cultuur)
• Jaar van uitgave  
• Oorspronkelijke taal
  

Je docent bepaalt wat je wel en niet mag lezen. Veel docenten die werken met Lezenvoordelijst.nl staan alle boeken toe die in de titellijst staan. Er zijn docenten die daar uitzonderingen op maken. Sommige Christelijke scholen hebben eigen lijsten. Andere docenten maken bezwaar tegen het lezen van vertaalde werken in de onderbouw. Of vinden het niveau van sommige niveau 1 boeken en niveau 2 boeken te laag om in de bovenbouw toe te staan. 

Wij vinden dat je alles mag lezen wat bijdraagt aan je literaire ontwikkeling. Dus ook boeken die niet in de titellijst staan. Uiteindelijk beslist je docent. Het is dus verstandig om met je docent te bespreken welke boeken je wel en niet voor je lijst mag lezen.

De titellijsten worden elk jaar uitgebreid met een aantal nieuwe titels. Zo zorgen we ervoor dat elke catalogus ook nieuwe boeken bevat.

Verwijderd:

Bij 15-18 jaar verwijnen er voorlopig geen titels uit de titellijst.
Bij 12-15 jaar zijn deze titels verwijderd omdat ze verouderd waren:

• Brief voor Douwe (niveau Start)
• Loverboys & girls (niveau Start)
• Martin Big (niveau 2)
• The Schwa was here (niveau 2)
• Ik mis je, ik mis je! (niveau 3)
• Mierenkolonie (niveau 3) 
• Cold skin (niveau 4)

Nieuw:

Voor 12-15 jaar:

• Brugpiepers. Geheimen uit een kluisje. Eerste jaar, draaien maar! (niveau Start)
• Dansen tussen golven traangas  (niveau 1)
  
• Twee seconde (niveau 1)
  
• Made by Indira (niveau 1)
  
• Tegenwoordig heet iedereen Sorry (niveau 2)
  
• Kinderen van moeder aarde (niveau 2)
  
• Bizar (niveau 3)
  

Voor 15-18 jaar:

• Wael (niveau 1)
• Laura H (niveau 2)
  
• De heilige Rita (niveau 4)
  
• De goede zoon (niveau 4)
  
• Jij bent van mij (niveau 5)
  
• Klont (niveau 5)
  
• Grand Hotel Europa (niveau 6)
  

Het is verstandig om even met je docent te overleggen wat de beste keuze is voor jou.

Veel docenten willen dat je vanaf het begin van de vierde klas literatuur voor volwassenen leest. Is dit op jouw school het geval en zit je in de vierde? Dan ga je naar Nederlands 15-18 jaar.

Zit je nog nog niet in de vierde? In de eerste drie klassen van het voortgezet onderwijs mag je vaak nog jeugdliteratuur lezen. Ga dan naar de titellijst Nederlands 12-15 jaar.

Zit je nog niet in de vierde klas, maar ben je wel uitgekeken op jeugdliteratuur? Dan kun je al eerder overstappen naar de titellijst voor 15-18 jaar. Op vmbo-bb en vmbo-kb zijn docenten soms minder streng en mag je ook in de vierde klas boeken lezen van de lijst Nederlands 12-15 jaar.

Als je dyslectisch bent, kun je boeken lezen via Passend Lezen. Hier kun je gesproken boeken of karaokeboeken lenen. Bij karaokeboeken wordt voorgelezen, terwijl je zelf via een karaokebalkje mee kunt lezen. Zo schiet je lekker op en werk je tegelijkertijd aan je woordbeeld. We hebben bij alle titels aangegeven welke mogelijkheden er zijn. Je kunt ook via ’Thema' zoeken op ‘Karaokelezen'. Wil je gebruikmaken van Passend Lezen? Maak dan wel even een account aan. Tot 18 jaar is dit gratis.

Ben je niet in Nederland opgegroeid en ben je nog bezig met het leren van de taal? Of heb je om een andere reden moeite met lezen? Dan kun je de boeken van Uitgeverij Eenvoudig Communiceren lezen. Dit zijn boeken over onderwerpen die voor jouw leeftijdsgroep interessant zijn, maar in eenvoudige taal zijn geschreven. Deze boeken kun je makkelijk vinden door via ’Thema' te zoeken op 'Eenvoudig Communiceren'.

Staat het boek niet in de titellijst? Vraag het dan aan je docent, of aan een mediathecaris of medewerker van de openbare bibliotheek.

Als je een titel aanklikt, kom je op een pagina met algemene informatie over het boek. Elke titelpagina bestaat uit de volgende onderdelen:

• Een korte samenvatting van het verhaal of de flaptekst.
• Beschikbaarheid van het boek als luisterboek en e-book.
• Er staat of de titel te leen is als gesproken boek of karaokeboek via Passend lezen. 
• Leesaanwijzingen: informatie over wat een boek leuk, interessant, moeilijk of uitdagend maakt.
• Enkele vragen die het verhaal oproept en die je aan het denken kunnen zetten.
• De prijzen die het boek heeft gekregen.
• Filmpje over het boek.
• Recensies van onder andere scholieren die het boek hebben gelezen.
• Detailinformatie over het boek.
• Informatie over de auteur.
• Trailer als het boek verfilmd is.

Suggesties voor boeken die passen bij een specifiek Thema uit het boek. Als je denkt dat het boek niet helemaal is wat je zoekt, kun je via deze suggesties verder zoeken.

Die vind je op Lezenvoordelijst.nl 

> Bekijk alle Duitse boeken

> Bekijk alle Friese boeken

Dat hangt af van je docent. Sommige docenten laten je opdrachten maken die ze zelf hebben gekozen of die in de methode staan. Andere docenten werken met de opdrachten die op deze website staan.

Op de titelpagina zie je of er opdrachten bij het boek zijn. Een of twee opdrachten hebben hetzelfde niveau als het boek, een of twee opdrachten hebben een lager niveau en een of twee opdrachten hebben een hoger niveau.

Mag je zelf mag kiezen welke opdracht je maakt? Dan kun je zelf bepalen of je een makkelijke of een wat moeilijker opdracht maakt. Als je het boek niet zo moeilijk vond, kun je een moeilijker opdracht maken. Omgekeerd kun je, als je het boek behoorlijk pittig vond, kiezen voor een wat makkelijkere opdracht.

Ten slotte kun je natuurlijk ook gewoon kiezen voor een opdracht die je leuk lijkt. Denk er wel aan dat het de bedoeling is dat je werkt aan je literaire ontwikkeling. Als je steeds voor de makkelijke opdrachten kiest, ontwikkel je je minder dan wanneer je ook eens probeert jezelf uit te dagen.