4328. Dochter van een zwarthemd
Lezen voor de lijst
Dit waargebeurde verhaal beschrijft een belangrijke periode uit het leven van Antje Buursma. Zij is aan het begin van de Tweede Wereldoorlog een meisje van twaalf en leidt dan nog een vrij onbezorgd leven. Haar vader wordt een invloedrijke figuur binnen de NSB. Daardoor verandert Antjes leven, ze raakt bijvoorbeeld vriendinnen kwijt. Ze gelooft eerst nog in ‘de goede bedoelingen’ van haar vader, maar ziet tot haar verdriet dat hij steeds meer verantwoordelijk wordt voor wandaden. Uiteindelijk wordt haar vader vermoord door iemand uit het verzet.
Meteen na de oorlog wordt Antje samen met haar zieke moeder in een kamp vastgezet. Daar is ze geen Antje meer, maar een nummer. Ze zit er tussen landverraders: mensen die met de Duitsers hebben samengewerkt. Dagelijks ervaart ze in het kamp vernederingen, honger en zware mishandelingen. Maar waarom wordt Antje gevangen gehouden? Is zij dan verantwoordelijk voor wat haar vader heeft gedaan?
Leen het e-book in de online Bibliotheek-app
Lees alvast een paar bladzijden
Dyslectisch? Lees dit boek bij Passend Lezen als gesproken boek.
Meer informatie over Passend Lezen.
Leesaanwijzingen
Dit boek is gericht op (jong)volwassenen. Het vertelt het verhaal van de jonge Antje Buursma uit Assen, die verstrikt raakt in haar geweten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat komt doordat haar vader opklimt in de WA, de weerbaarheidsafdeling van de NSB. Antje ziet op tegen haar vader, maar kan steeds moeilijker accepteren dat hij verantwoordelijk is voor de uitsluiting en uiteindelijk deportatie van Joodse landgenoten.
Uitgangspunt van het boek is mei 1945, als Antje met haar moeder wordt vastgezet in Kamp Westerbork. Vanuit die periode blikt het verhaal voortdurend terug naar de oorlogsjaren. Wat heeft Antje tussen 1940 en 1945 meegemaakt? Waarom werd ze lid van De Jeugdstorm, de jongerenafdeling van de NSB? Je volgt als lezer het leven en de gedachten van het meisje in de oorlogsjaren en daarna in het kamp, totdat zij wordt vrijgelaten. Door de vermelding van maanden en jaren aan het begin van een hoofdstuk is goed te volgen wanneer wat gebeurt.
Schrijfster Bianca Mastenbroek heeft voor dit boek uitvoerig gesproken met de 93-jarige Antje, die kort na het verschijnen van het boek is overleden. De manier van vertellen, vanuit Antje, is direct en past bij de tijd en de leeftijd. In het begin is Antje twaalf, aan het eind achttien. De manier waarop over de omgang met vriendinnen en de eerste verliefdheid wordt geschreven, doet denken aan meisjesboeken van lang geleden. Dat neemt niet weg dat dit boek zeker geschikt is voor een weinig ervaren lezer die geen al te hoge eisen stelt aan stijl en structuur. Wel moet vermeld dat Antje in het strafkamp zeer heftige dingen meemaakt. Die worden realistisch en zonder reserves beschreven. De zeer uitgebreide verantwoording met tal van foto’s achter in het boek, plaatst alles in diezelfde realiteit.
Om over na te denken
Wat kunnen voor jou redenen zijn om een hechte vriendschap te verbreken?
Heb jij weleens meegemaakt dat je wordt aangekeken op slecht gedrag van iemand anders?
In welke omstandigheden kun je gestraft worden voor iets wat iemand anders (een familielid, een vriend of vriendin) gedaan heeft?
Kun je ooit begrip opbrengen voor een dader van ernstige misdrijven?
Komt een mens volgens jou vooral door omstandigheden tot verkeerde activiteiten of is de mens in aanleg goed of slecht?
In de laatste oorlogsjaren werden er regelmatig Nederlanders vermoord die hoge functies bekleedden voor de Duitsers. Dat gebeurde ook met Antjes vader. Is zo’n moord wel of niet te verdedigen?
‘Wraaklust en vergiffenis’ liggen dicht bij elkaar, wordt wel eens gezegd. Kun jij uitleggen hoe dat zit?
Telefonisch interview met de schrijfster
Wat anderen van dit boek vonden
‘Bianca Mastenbroek vertelt afwisselend over de periode na de bevrijding, als Antje met haar moeder geïnterneerd is in Westerbork, en over de aanloop daarnaartoe en de keuzes van haar vader en Antje zelf. Dat is heel mooi gedaan, je wordt meegenomen in de gedachtewereld van Antje, beleeft de gruwelen mee, ervaart haar eenzaamheid. Het is vooral knap dat Bianca het verhaal gewoon vertelt zoals het was, zonder oordeel. Als lezer krijg je de kans om, vooral na de uitgebreide verantwoording, zelf uit te maken of Antje en haar vader schuldig waren.’
Suzanne, op: hebban.nl
‘Dit boek kun je lezen als een grote aanklacht tegen het (ver-)oordelen van mensen. Na de oorlog hebben ‘gewone mensen’ geoordeeld over NSB-ers, of over mensen waarvan ze dachten dat ze bij de NSB waren. Waardoor de oorlog voor mensen als Antje en haar moeder nog heel lang doorgaat. Ook na Westerbork. (…). En daarmee is dit boek ook een griezelig actueel boek geworden. Dagelijks worden er via social media oordelen/meningen uitgestort over anderen. Als iemand door een rechter is veroordeeld, wordt die persoon, na het uitzitten van de straf, vaak ook weer door de samenleving veroordeeld. (…) Voor iedereen van 15-95 jaar.’
AP, op: christelijkekinderboeken.nl
‘Bianca Mastenbroek schrijft weer een ontzettend mooi verhaal, over een vreselijk onderwerp. Haar verhalen zijn aantrekkelijk en duidelijk, ook voor jongeren, of eigenlijk voorál voor jongeren. (…) Als kleine voorbereiding op dit boek heb ik de documentaire ‘Oorlog in Westerbork’ gekeken. Een indrukwekkende documentaire waarin je dingen leert die je nooit geweten hebt. Zoals bijvoorbeeld dat de joden in april 1945 werden bevrijd van de Duitsers, maar kamp Westerbork nog niet mochten verlaten. Toen de ‘foute Nederlanders’ (waaronder dus de NSB’ers of familieleden daarvan) in Westerbork werden vastgezet, waren er niet genoeg mensen om ze te bewaken. Daarom werden de joden aangesteld als bewakers. Dus ineens waren de rollen omgedraaid. Hetzelfde geldt voor de mannen van de Binnenlandse strijdkrachten, mannen die tijdens de oorlog in het verzet hadden gezeten. Ook zij waren nu ineens de bewakers van de mensen die hen hadden onderdrukt. Logischerwijs ging dat helemaal mis.’
Anoniem, op: boekenfreaks.nl
Over de auteur
Bianca Masterbroek (1975) schrijft historische romans, fantasy en jeugdboeken. Sinds haar debuut Vuurproef uit 2008, een historische roman over heksenvervolging, verscheen een dertigtal boeken van haar hand ‘voor kinderen, jeugd en volwassenen’, volgens haar website. In 2019 won ze met Hendrick, de Hollandse Indiaan de Jonge Beckman en de Thea Beckmanprijs. Naast haar schrijfwerk geeft ze cursussen en workshops, ook op scholen en hbo-instellingen, waarin altijd het stimuleren van lezen, creativiteit en verbeelding centraal staat.
Op deze site vind je informatie over de auteur: Bianca Mastenbroek
Na dit boek verder op Lezen voor de lijst
-
Judith Koelemeijer
-
Anne Frank
-
Jona Oberski
-
Ish Ait Hamou
-
Roxane van Iperen