A


Vraag 1


a. Stel je voor: je moet voor school weer een boek lezen, en je kunt kiezen uit drie Nederlandse romans; het zijn alledrie bestsellers van hetzelfde leesniveau en ze zijn even dik. Dit zijn de drie titels: Scherm der reflexie, Opwaaiende zomerjurken en Pathetische sonate. Zou jij op basis van deze titels een keus kunnen maken? Zo ja, welke, en waarom? Zo nee, waarom niet?
b. Heeft de titel van Het recht op terugkeer een rol gespeeld bij jouw keus om dit boek te lezen? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?


Vraag 2


Jeroen Vullings begint zijn recensie in Vrij Nederland (14 juni 2008) zo:
'Het recht op terugkeer' is een amuzische titel die je eerder verwacht bij een manifest. Maar ook is het bij een roman een titel die direct verwachtingen schept, zij het – blijkt bij lezing van het boek – de verkeerde. De titel van Leon de Winters twaalfde roman hoort immers bij tendensliteratuur, die de lezer probeert te winnen voor een politieke of maatschappelijke overtuiging: bijvoorbeeld tegen slavernij, of voor de PvdA. Eigenlijk acht ik De Winter als schrijver te hoog om de literatuur zodanig als middel te gebruiken, in plaats van die als doel te erkennen. 
Reageer op deze uitspraken over / naar aanleiding van de titel.


Vraag 3


De titel ‘Het recht op terugkeer’ komt in het boek niet terug. Je moet dus zelf uitvinden waar deze woordgroep op slaat. Welke titelverklaring heb jij bedacht?


B

Vraag 1


Als je op Google ‘het recht op terugkeer’ invoert, word je al snel op het spoor gezet van de Palestijnse kwestie. Lees bron 1. Leg uit waarom deze tekst wel/niet kan helpen bij de titelverklaring van De Winters roman.


Vraag 2


In maart/april 2018 werd in Israël ‘de Grote Mars van de Terugkeer’ georganiseerd. Lees de reportage en de twee teksten van de opiniepagina, die in april 2018 in dagblad Trouw gepubliceerd zijn (zie onder Downloads). In alledrie de teksten komt ‘het recht op terugkeer’ ter sprake. 
Stel je voor dat Bram Mannheim deze drie teksten ook gelezen heeft, en dat hij besluit erop te reageren, vanuit zijn ervaring en omstandigheden. Schrijf de tekst (max. 500 woorden) die hij in april 2018 naar de redactie van Trouw gestuurd zou kunnen hebben; natuurlijk komen de woorden ‘het recht op terugkeer’ ook in zijn tekst voor. 


 

Literatuurgeschiedenis

In 1979 verscheen de roman Opwaaiende zomerjurken van Oek de Jong; het (tamelijk moeilijke) boek werd een bestseller. Oorspronkelijk luidde de titel van de roman 'Pathetische sonate', maar de uitgever heeft die op het laatste moment veranderd in Opwaaiende zomerjurken. De roman bestaat uit drie delen: Oskar Vanille, Het Systeem en Scherm der reflexie.