J. Kessels: the novel: Opdracht

Opdracht niveau 4 | Literaire stroming: postmodernisme

Dit is een uitdagende opdracht en vooral geschikt als je een ambitieuze lezer bent. Als je deze opdracht kunt maken, werk je op een hoog niveau!

Deze opdracht kun je prima alleen maken. Als je de opdracht samen met een medeleerling maakt, lees je, steeds 'jullie' voor 'je'.

Waarschijnlijk heb je tijdens de literatuurlessen je docent wel eens horen zeggen dat 'echte literatuur een diepere laag of betekenis heeft': de roman vertelt een verhaal, maar door dat verhaal wordt méér overgebracht dan het verhaal alleen. Daar is iets voor te zeggen, maar er zijn literaire werken die zich aan deze 'regel' lijken te onttrekken. Sommige van die  werken worden tot het postmodernisme gerekend.

Met postmodernisme wordt een brede tendens aangeduid, die niet alleen in literatuur voorkomt, maar ook in bijvoorbeeld architectuur en film. Het is een zeer ingewikkeld begrip en deskundigen zijn het er nog steeds niet over eens wat nu precies wel en niet postmodern genoemd kan worden.

Op Wikipedia wordt onder het lemma 'Postmoderne literatuur' P.F. Thomése genoemd als een van de Nederlandse schrijvers die postmodern zouden schrijven. Dat zegt op zich niet zoveel, want [a] het is moeilijk te beoordelen in hoeverre de informatie op Wikipedia juist is en [b] Thomése heeft een zeer gevarieerd oeuvre geschreven: als je niet beter zou weten, kun je je haast niet voorstellen dat de ingetogen roman Schaduwkind (over Thoméses jonggestorven dochtertje) geschreven is door dezelfde auteur als J. Kessels.

In deze opdracht leer je meer over het postmodernisme én reflecteer je op de vraag wat het oplevert als je J. Kessels beschouwt als postmoderne roman.

Titel J. Kessels: the novel
Niveau boek niveau 4
Opdracht niveau 4 | literaire stroming: postmodernisme
Studielast 3 uur
Werkvorm individueel of tweetal
Focus literaire stroming: postmodernisme
Je leert over postmodernisme.
Gemaakt door Marlies Schouwstra
Bron 1 literatuurgeschiedenis.nl | 'Alles is tekst: twee soorten postmodernisme'
Bron 2 literatuurplein.nl | Ezra de Haan, 'Het leuke van lelijke vrouwen is dat ze er altijd voor te porren zijn'

A

Bestudeer bron 1. Postmoderne theoretici doen uitspraken over een aantal belangrijke begrippen: taal, de relatie tussen taal en werkelijkheid, idealen en hoge en lage cultuur.
Kies in de onderstaande zinnen de juiste optie. Leg daarna in je eigen woorden uit wat de zin volgens jou betekent of geef een toelichting.
a. Taal is het structureringsprincipe van de werkelijkheid/dient ertoe de werkelijkheid te beschrijven.
b. De scheidslijn tussen taal en werkelijkheid moet helder zijn/bestaan niet.
c. Postmodernisten geloven wel/niet in idealen.
d. Hoge en lage cultuur zijn in het postmodernisme wel/niet duidelijk van elkaar gescheiden.


B

Een aantal uitspraken uit bron 1 is overgenomen in de tabel. Noteer of je deze uitspraak in verband kunt brengen met J. Kessels, the novel. Indien dat het geval is, geef je in de laatste kolom een voorbeeld uit de roman.


Tabel

Uitspraak Verband met J. Kessels? Ja/nee Voorbeeld (indien van toepassing)
De ludieke variant van het postmodernisme in de literatuur staat in het teken van de strijd van schrijvers en dichters tegen de hoge pretenties van het modernisme.
Ze treden buiten vastliggende kaders van goede smaak (bijvoorbeeld door hun onderwerpkeuze).
De postmodernist ervaart zijn wereld als ten diepste verscheurd en gefragmenteerd.
Een essentieel verschil is […] dat het postmodernisme ook niet meer gelooft in het een leidend principe of ideaal waarop het bestaan is gefundeerd.
Postmoderne literaire teksten (van het intellectualistische type) geven blijk van een extreem besef dat de mens leeft in een talig universum. […] 'Alles is tekst.'
[Het is onmogelijk] een laatste conclusie over tekst en/of werkelijkheid te trekken.
In het taaluniversum is alles al een keer gezegd en de kunstenaar moet niet trachten iets nieuws te zeggen. Het gevolg hiervan is het welbewust gebruikmaken van citaten en ontleningen van andere schrijvers.
Postmoderne teksten kenmerken zich vaak door een overbewustzijn van hun kunstmatige karakter.

C

Lees bron 2. Het is een recensie over Het bamischandaal, het vervolg op J. Kessels: the novel, maar veel van wat beweerd wordt is ook van toepassing op J. Kessels. Misschien ontdek je door het lezen van deze recensie aspecten van J. Kessels, die je eerder over het hoofd had gezien. Herlees wat je in de tabel hebt ingevuld en verbeter je antwoorden indien nodig.

D

Vraag 1

Je hebt ongetwijfeld enkele uitspraken uit bron 1 in verband kunnen brengen met J. Kessels: the novel. Maar is dat voldoende om J. Kessels een postmoderne roman te noemen? Licht je antwoord toe.

Vraag 2

Is jouw mening over J. Kessels door het maken van deze opdracht veranderd? Licht je antwoord toe.

Vraag 3

Kies de stelling waar jij het het meest mee eens bent en licht je antwoord toe.

Optie A Kennis over het postmodernisme heeft voor mij geen meerwaarde.
Optie B Als je niets over het postmodernisme weet, zie je belangrijke dingen in J. Kessels over het hoofd.
Optie C Het is handig om iets over het postmodernisme te weten, maar niet noodzakelijk.