Weet jij wat Paarse vrijdag is? Doet jouw school daaraan mee?

Vraag 1


Op 8 december 2017 werd Paarse vrijdag voor de achtste keer georganiseerd. Bekijk de website van de organisatoren (bron 1). Wat vind jij ervan dat zoiets georganiseerd wordt? Heeft jouw school eraan meegedaan, en heb jij er dan ook zelf aan meegedaan? En als Paarse vrijdag op jouw school onbekend is, vind jij dat jullie - inclusief jijzelf - er volgende keer wél aan zouden moeten meedoen? Licht je antwoorden toe.


Vraag 2


Officieel is homoseksualiteit in onze samenleving wel geaccepteerd. Homo's en lesbo's kunnen in Nederland bijvoorbeeld trouwen en kinderen adopteren. Tegelijkertijd is homoseksualiteit voor veel Nederlanders nog steeds niet normaal; op veel scholen is er nog sprake van een 'homovijandig klimaat'. En in de sport wil men nog steeds niet geloven dat er voetballende homo's zijn; zie bron 2. Hoe denk jij dat er in Nederland op dit moment over het algemeen tegen homoseksualiteit wordt aangekeken, en wat is jouw eigen mening hierover? Verwerk in je antwoord ook eigen ervaringen met (discussies over) dit thema.


Vraag 3


Een recensent heeft Kartonnen dozen ooit een 'zeer homofiel boek' genoemd. Lanoye is het daar helemaal niet mee eens. Hij zegt in een interview: 'Homoseksualiteit is niet het thema van Kartonnen dozen. Want het probleem dat men daarmee had is een probleem van de jaren zeventig en geen universeel probleem. Universeel is het thema van de onbereikbare jeugdliefde.' (NRC Handelsblad, 9 april 1993). 

Welke rol speelt volgens jou de homoseksualiteit in deze roman? Reageer in je antwoord ook op de geciteerde uitspraak van Lanoye.


Vraag 4


Het valt niet te ontkennen dat Lanoyes eigen ervaringen met zijn 'coming-out' in Kartonnen dozen verwerkt zijn. Later gaat Lanoye in een andere autobiografische roman hier nog uitvoeriger op in: zijn grootste succes tot nu toe, Sprakeloos (2009). Ook in dat boek vertelt Lanoye hoe zijn 'coming-out' ging, hoe hijzelf zijn homoseksualiteit leerde accepteren en hoe zijn omgeving, vooral zijn moeder, hiermee omging.
Haal de roman Sprakeloos uit de bibliotheek of de mediatheek, en lees p. 260-262, 315-325 en vooral 333-338. Schrijf daarna een korte beschouwing (minimaal 250 woorden) waarin je noteert wat Lanoye in Kartonnen dozen en Sprakeloos jou heeft duidelijk gemaakt over zijn eigen acceptatie van het homo-zijn.


Vraag 5


Tot nu toe ging het over homoseksualiteit in Nederland en België, in de jaren zeventig en nu. In de fragmenten uit Sprakeloos heb je o.a. gelezen dat Lanoye de eerste homo in België was die zijn relatie officieel liet registreren (feit!). Maar elders in de wereld is het voor homo's ook nu nog moeilijk of zelfs onmogelijk om voor hun geaardheid uit te komen. Zo heeft de Russische overheid in 2013 strenge anti-homowetgeving aangenomen. Toen in 2014 de Olympische Spelen in Rusland werden gehouden, vroegen velen in het Westen zich af of ze daar niet fel tegen moesten protesteren - misschien zelfs wegblijven van de Spelen?

Tom Lanoye had in elk geval alvast openlijk gereageerd op de Russische wetten. Na afloop van de eerste voorstelling van zijn toneelstuk De Russen! in Sint-Petersburg, op 4 oktober 2013, lazen de acteurs van Toneelgroep Amsterdam een door Lanoye geschreven brief voor:

"Hartelijk dank, dames en heren - hartelijk dank, voor uw komst en uw applaus. 
Wij spreken namens het hele team van Toneelgroep Amsterdam - van technicus tot acteur, van schrijver tot regisseur.
Dit was voor ons een heel bijzondere avond, waar we lang en vurig naar hebben uitgekeken. Deze Tsjechov - 'onze' Tsjechov - te mogen spelen in het grote Rusland waar hij gewoond en gewerkt heeft! Dat was onze grote droom.

Rusland valt niet alleen te bewonderen vanwege Anton Tsjechov. Wij, kunstenaars uit Nederland en België, beseffen dat als geen ander. Sommige van onze grootste helden uit de literatuur, het theater, de muziek, de poëzie, de filosofie, de dans, de beeldende kunst, noem maar op - ze zijn hier geboren, ze hebben hier gewerkt, ze hebben van hieruit de wereld geïnspireerd en beïnvloed. Van Tsjaikovski tot Majakowski, van Diaghilev tot Stanislavski: zonder hen zouden ook wij zoveel armer zijn.

Precies daarom - en dit moet ons van het hart - vallen de recente wetten die de rechten van journalisten en homoseksuelen beknotten ons zo zwaar. Ook de directe gevolgen ervan, waaronder geweldplegingen en intimidaties, gaan ons door het hart.

Daarom willen wij u vanavond niet alleen onze eerbetuiging tonen aan een van de grootste theaterauteurs uit de geschiedenis. Wij willen er twee zaken aan toevoegen. Wij willen een hart onder de riem steken van wie te lijden heeft onder die wetten. En wij willen iedereen die ze goedkeurt smeken om zijn standpunt te herbekijken.

Het is belangrijker te spreken dan te zwijgen. Ook dat hebben wij geleerd van onze Russische helden. Daarom staan we hier. In de hoop dat u ons gebaar begrijpt voor wat het is. Een steunbetuiging enerzijds. Anderzijds een uitnodiging om, alstublieft, onnodig kwetsende wetten te herzien.

Wij danken u!"


Wat vind jij van deze actie van Lanoye? Is zo'n verklaring tegenover een Russisch publiek zinvol of niet? In het algemeen: moet een schrijver zich wel bemoeien met sociale en politieke kwesties, of kan hij zich beter beperken tot het schrijven van boeken? Hoe ver moet je eigenlijk gaan in je protest tegen een misstand? Hadden we misschien de Olympische Spelen in Rusland wél moeten boycotten? Geef je mening over deze vragen in een kort betoog (ongeveer 250 woorden).