Eline Vere mag een bijzondere vrouw zijn, uniek is ze niet. In de Nederlandse literatuur treffen we kort na de verschijning van Eline Vere iemand aan die haar tweelingzus zou kunnen zijn: Hedwig de Fontayne, uit Van de koele meren des doods (1900) van Frederik van Eeden. Als we over onze grenzen heen kijken, zien we nog meer verwante zielen: Emma Bovary, uit Madame Bovary (1856) van Gustave Flaubert, en Anna Karenina uit de gelijknamige roman uit 1877 van Leo Tolstoi.
Je zou over zulke vrouwen boeken vol kunnen schrijven - en dat is dan ook gedaan. Zo heeft prof. Maarten van Buuren een serie lezingen gepubliceerd onder de titel 'Emma, Anna en Eline. Drie fatale vrouwen in het Fin de Siècle' (zie bron 1).

A

Je gaat je eerst een beeld vormen van de 'femme fatale' in het fin de siècle. Dat doe je aan de hand van werken van beeldende kunstenaars. Via Google/afbeeldingen bekijk je een flink aantal fatale vrouwen. Voer de volgende namen in:

• Alfred Stevens
• Alfred Kubin
• Edvard Munch (o.a. 'Madonna')
• Fernand Khnopff (o.a. 'Ligeia')
• J.W. Waterhouse (o.a. 'La belle dame sans merci')
• Franz Stuck
• Félicien Rops (o.a. 'La tentation de Saint Antoine')

Beschrijf je indrukken: wat voor vrouwbeeld dringt zich aan jou op? Gebruik maximaal 300 woorden. Kopieer een paar afbeeldingen die volgens jou het meest karakteristiek zijn.

B

Je zult gezien hebben dat bepaalde klassieke en bijbelse vrouwen populair zijn bij de negentiende-eeuwse kunstenaars, zoals de sirene, Judit en Salomé. Zoek uit, door de verhalen waarin deze vrouwen figureren te achterhalen, waarom deze drie vrouwen(typen) als fatale vrouwen worden beschouwd. Leg het resultaat vast in maximaal 200 woorden.  

C

Hoe keek de medische wetenschap aan het eind van de negentiende eeuw aan tegen vrouwen als Eline? Zou de behandelend arts 'hysterische neurose' als diagnose gesteld hebben? Was Couperus op de hoogte van de ontwikkelingen binnen de medische wetenschap? Kende Couperus het werk van Sigmund Freud, dé hysterie-specialist? Interessante vragen, die helaas al gauw te ver voeren. In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskundeis in 1995 een artikel gepubliceerd over 'Hysterie in de Nederlandse roman van het fin de siècle' (zie bron 2). Lees de gedeelten die over Couperus gaan. Eline Vere wordt hierin niet behandeld. Welke ideeën haal je uit dit artikel die volgens jou toch op Eline Vere van toepassing zijn?

D

Tot slot. In hoeverre is Eline Vere volgens jou uiteindelijk te beschouwen als een fatale vrouw? Geef in je beantwoording van deze vraag - maximaal 200 woorden - ook antwoord op de vraag voor wie zij dan eigenlijk fataal was.