LET OP: Voor deze opdracht moet je twee boeken lezen: Het journaal van Bontekoe en Nova Zembla. Vertelling van de derde zeiltocht om de noord en de overwintering in het Behouden Huis van Gerrit de Veer. Vraag, voordat je deze opdracht gaat maken, aan je docent of je ook Nova Zembla op je lijst mag zetten.

Je hebt vast wel eens gehoord van de overwintering op Nova Zembla. Misschien heb je de film gezien. Van deze reis is, net als van de reis van Bontekoe, een verslag vastgelegd door een ooggetuige. Gerrit de Veer was een van de lagere officieren op het schip van Willem Barentsz en Jacob van Heemskerck dat in 1596 vertrok om een noordelijke vaarroute naar het oosten te ontdekken. De Veer heeft gedurende de reis, die bijna anderhalf jaar duurde, een dagboek bijgehouden. Aan de hand van dit dagboek heeft hij later een verslag van de reis en de overwintering op Nova Zembla geschreven.

In deze opdracht ga je Het journaal van Bontekoe vergelijken met Nova Zembla. Lees eerst beide boeken en bestudeer de Bronnen en de Literaire theorie. Beantwoord daarna de volgende vragen.

Vraag 1

Beschrijf (globaal) de routes die Bontekoe en De Veer respectievelijk hebben afgelegd.


Vraag 2

De Veer vertrok in 1596, Bontekoe in 1618. Stel dat je deze jaartallen niet zou kennen, waaraan zou je dan toch kunnen zien of merken dat Bontekoes reis ná die van De Veer heeft plaatsgehad?


Vraag 3

Bontekoe en De Veer maken allebei gebruik van een ik-perspectief, maar er is een verschil in de manier waarop zij zichzelf portretteren. Leg dit uit. Hulpvragen voor het beantwoorden van deze vraag zijn:
a. Wie vindt zichzelf het meest een held?
b. Wie is het meest bescheiden?
c. Wie voelt de meeste verantwoordelijkheid voor zijn medereizigers?


Vraag 4

Welke motieven komen in beide reisverslagen veelvuldig voor? Noteer voor beide werken ook een motief dat niet in het andere werk voorkomt.


Vraag 5

Bestudeer bron 4. Beschrijf het verschil in stijl tussen Bontekoe en De Veer nauwkeurig.


Vraag 6

Welk van de verslagen is het meest betrouwbaar? Licht je antwoord toe.


Vraag 7

Het Journaal van Bontekoe en Nova Zembla worden beide tot het genre reisverhalen gerekend (zie Literaire theorie). Welk van deze twee werken vertoont meer kenmerken van een reisroman dan een reisjournaal? En welk vertoont meer kenmerken van een reisjournaal dan een reisroman? Licht je antwoord toe.


Vraag 8

Welk werk heb je met het meeste plezier gelezen? Licht je antwoord toe en maak daarbij gebruik van een of meer antwoorden die je op bovenstaande vragen hebt gegeven.

Literaire theorie

Reisroman/reisverhalen - Roman waarin reiservaringen (meestal naar en in een vreemd land) beschreven worden. De bedoeling van de reisbeschrijvingen kan erg verschillen. Actie en avontuur kunnen centraal staan, maar de reis kan ook een confrontatie zijn met andere culturen, waarbij de hoofdpersoon zijn blik letterlijk verruimt en min of meer gedwongen wordt over zichzelf en zijn eigen cultuur na te denken. Daarbij heeft de reisroman een meer psychologische laag. […] In de Renaissance (zeventiende eeuw), toen de Hollanders vele zeeën bevoeren, werden reisjournaals populair. Het bekendste verhaal is van Willem Ysbrantsz Bontekoe - Journael ofte Gedenckwaerdighe Beschrijvinge van de Oost-Indische Reize (1648).

[naar: Joke van Balen e.a., Basisboek literatuur, Groningen, Uitgeverij kleine Uil, 2009]