Al in het eerste hoofdstuk van De verlatene gebeurt er iets wat je alleen maar kunt begrijpen als je iets afweet van de joodse godsdienst. Ruzie bij de groenteman om een bosje radijs? 't Is voor derlui Paaschfeest. … 't Is voor die menschen d'r geloof.
In de rest van dit hoofdstuk en in het volgende blijkt alles te draaien om seideravond, ‘de allerschoonste avond van het jaar’. Maar wat gebeurt er dan op zo’n avond, en wat zit daar allemaal achter? 

A

1. Maak een lijst (twee kolommen) van alle zaken, begrippen en gebruiken in de eerste twee hoofdstukken die te maken hebben met de joodse godsdienst. Zet die elementen in kolom 1, te beginnen bij radijs, bestemd voor ‘den Seiderschotel’.
2. Zoek uit welke onderdelen van je lijst toegelicht worden in de verklarende Hebreeuws/Jiddische woordenlijst die in de aanbevolen editie van De verlatene is opgenomen: bron 1. Neem die toelichting over in kolom 2; beoordeel ook of de uitleg voldoende is om te snappen wat het inhoudt. 
3. Het Pesachfeest (‘derlui Paaschfeest’) verwijst naar de uittocht uit Egypte. Dé bron op dit punt is het Bijbelboek Exodus. Zoek dat op in de Bijbel (bijv. een online versie – bron 2) en lees hoofdstuk 12-13 (tot en met vers 16). Vul kolom 2 van jouw lijst verder in bij de elementen die hierdoor nu duidelijk zijn geworden.
4. Voor de nog niet verklaarde onderdelen van jouw lijst kun je profiteren van Wikipedia: bron 3 en 4. Vul achter de openstaande elementen op de lijst in wat je erover gevonden hebt op Wikipedia.

B

1. Lees bron 5: verslag van een seideravond, honderd jaar na het verschijnen van De verlatene. Hoe zou vader Samuel Lehren deze moderne viering van seideravond beoordelen? Laat hem op minstens drie onderdelen van dit verslag reageren, uiteraard met argumenten die bij hem passen.
2. Het boek eindigt ook weer met seideravond, maar de feestelijkheid is dan wel heel ver te zoeken. Waarom denk jij dat Carry van Bruggen de roman ook afsluit met seideravond (behalve dat het het verhaal mooi rond maakt)? 

C

Zou een lijst zoals jij die nu bij A gemaakt hebt niet standaard als bijlage bij elke moderne herdruk van De verlatene moeten worden gevoegd? Waarom wel/niet?