‘Ben die redijssies nou werachies voor jullie geloof? Grut... en wat doene jullie daar dan mee?’
‘Op den Seiderschotel,’ flapte 't kleine meisje uit. 't Jongste broertje keek haar donker aan, stompte haar tegen den arm.
‘O, mag ze 't niet zeggen?’ treiterde juffrouw Wiedemans. ‘Is et soms een geheim? 't Is me een raar gelooffie, dat van jullie. Weet je 't nou?’
‘Gaat 't u wat an?’ bitste ineens de kleine jongen, met felle oogen.
De groote trok 'm aan z'n mouw, suste zachtjes: ‘Kom nou zeg, lâ-we liever doorgaan.’
Juffrouw Wiedemans stond even onthutst, met nijdige blosjes plots op haar stuursch gezicht. Maar dan lachte ze, minachtend en hatelijk, en: ‘Jou pertale, smerige, kleine smaus!’ snerpte ze den kleinen jongen toe.
't Kleine meisje begon te huilen.
‘Had jij dan niet de radijs angepakt,’ fluister-snauwde groote zusje haar toe.
‘U mág niet schelden,’ zei onmiddellijk de jongen terug, met een hoogroode kleur.
‘God-nog-an-toe, jou rakker...! Ik mag niet schelden, zeit-ie! Hoor je dát, buur? Is dat schelden as 'k zeg dat jullie smausekinderen bennen, of wou je nog zeggen van néé?’
(De verlatene, p. 10-11)

A

1. Bekijk bron 1 (video van ruim 10 minuten). In dit Vlogboek (uit 2020) wordt ingezoomd op het thema antisemitisme in De verlatene.
   a. Vat samen wat er in deze video over dit thema in de roman wordt opgemerkt.
   b. Aan het begin van dit Vlogboek wordt gewezen op de link tussen antisemitisme en complottheorieën. Doe een klein onderzoekje op internet om te ontdekken of dit verband er inderdaad is; noteer voorbeelden.
2. Lees bron 2 (twee krantenberichten uit 2023). Herken jij de teneur van ‘toenemend antisemitisme’ als je om je heen kijkt (school, sportclub, politiek, samenleving)? Leg uit.
3. In bron 1 kwam de bespreking van De verlatene door A. Aletrino al ter sprake. Lees die bespreking nu in zijn geheel: bron 3. Hoe oordeelt Aletrino, zelf ook Jood trouwens, over de bejegening van Joden in De verlatene: waarschuwt het boek voor antisemitisme of bevestigt het eerder de vooroordelen die mensen toch al hebben? Noteer Aletrino’s standpunt en argumenten.  

B

Schrijf een betoog of beschouwing (500-700 woorden) over antisemitisme in deze tijd, en gebruik jouw leeservaring bij De verlatene voor een persoonlijk antwoord op de vraag of het lezen van dit boek kan helpen bij het herkennen en bestrijden van antisemitisme. Maak hierbij verstandig gebruik van je antwoorden bij A. Werk waar mogelijk met voorbeelden en citaten uit de roman en uit de andere bronnen.