De zaak 40/61

Ga direct naar de inhoud, het zoekveld of het hoofdmenu.

In 1961 vond in Jeruzalem een gedenkwaardig proces plaats: de oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann werd berecht, schuldig bevonden en ter dood veroordeeld. Eichmann was een SS-functionaris ten tijde van Hitlers bewind en hij was een van de hoofdverantwoordelijken voor de vervolging en de massamoord op de joden.

De nazi-jager Simon Wiesenthal had Eichmann, die een andere naam had aangenomen, weten op te sporen en in 1960 werd Eichmann ontvoerd uit Argentinië door Israëlische geheime diensten. Talloze verslaggevers uit de hele wereld woonden het proces bij. Harry Mulisch was ook aanwezig en schreef een reportage die in 1961 in veertien delen in het tijdschrift Elseviers Weekblad verscheen. De titel van de roman verwijst naar het nummer van de zaak Eichmann op de rol van de arrondissementsrechtbank in Jeruzalem.
Mulisch is geen gewone journalist. Zijn artikelen noemt hij een verslag van een ervaring. Door zijn manier van schrijven geeft hij zijn persoonlijke weergave van de gebeurtenissen voorrang boven een loutere verslaglegging van de feitelijke gebeurtenissen gedurende de rechtszittingen. Zo doet hij ook verslag van zijn reis door Israël. Hij reist naar Berlijn en spoort de plek op waar Eichmann gewerkt had en hij bezoekt het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau.
Zijn behoefte is niet om het raadsel dat Eichmann vormt te doorgronden of te verhelderen. Integendeel, Mulisch vergroot het raadsel alleen maar door te spelen met contrasten. Hij verwerkt wonderlijke persoonlijke elementen in het boek en hij weigert om gemakzuchtig de kant te kiezen van de 'goeden' tegenover het kwaad dat Eichmann representeert voor velen. Een dergelijke zienswijze staat volgens hem een verdere verkenning van zijn onderwerp in de weg. Bovendien druist het in tegen zijn persoonlijke en filosofische wereldbeeld, waarin uitspraken passen als 'De mens is geen gegevenheid, maar een mogelijkheid - tot alles.'

Auteur: Harry Mulisch
Aantal pagina's: 221

Boek E-book

Leen het e-book in de online Bibliotheek-app

Dyslectisch? Lees dit boek bij Passend Lezen als gesproken boek of karaokeboek.
Meer informatie over Passend Lezen.

Leesaanwijzingen

Het boek van Mulisch is een filosofische verkenning van een van de grootste misdaden van de vorige eeuw: de jodenvervolging en de moord op ongeveer 6 miljoen onschuldige mensen. Mulisch nodigt je uit om met hem mee te denken over goed en fout en over andere tweedelingen die we geneigd zijn te maken wanneer we de wereld tegemoet treden. Je moet ervan houden om een boek met meer raadsels weg te leggen dan je had toen je eraan begon. Ook is het handig als je het interessant vindt om nieuwe zaken uitgebreid van verschillende kanten te bekijken. Dit boek bevat weinig actie en veel filosofische bespiegelingen.

Om over na te denken

Kun je stellen dat een mens inherent slecht is? Kan een mens zichzelf werkelijk kennen? Wat weten we wanneer we alle feiten kennen over de jodenvervolging en de Holocaust? Is de doodstraf acceptabel wanneer een mens misdaden tegen de mensheid heeft gepleegd? Geldt dan oog om oog, tand om tand? Valt er een les te leren uit de verschrikkingen van de oorlog?

Wat anderen van dit boek vonden

'De zaak 40/61 vind ik het vervelendste boek wat ik ooit gelezen heb. Het boek heeft voor mij geen verhaal, geen spanning, het is een persoonlijke beleving van een rechtszaak. Maar vooral een opsomming van feiten. De diepzinnige filosofieën en vergelijkingen die Mulisch in dit boek maakt waren voor mij niet te begrijpen. Ook de Duitse citaten waren lastig te begrijpen. Ik denk dat dit boek is weggelegd voor intellectuelen, Mulisch-liefhebbers en neerlandici. Ik behoor tot geen van deze drie categorieën.'
Piet Puk, op: scholieren.com

'Ik kan zeggen dat mijn voorgevoel over dit boek mij geen seconde in de steek heeft gelaten. Zoals ik al in het verslag zelf schreef, schrijft Mulisch op een erg toegankelijke, meeslepende manier over moeilijke onderwerpen die normaal zware kost dreigen te worden. Toch slaagt Mulisch er in dat het niet simpel wordt en zijn diepgang verliest.'
Onessa Novak, boekenredactie, op: scholieren.com

'Mulisch heeft met dit boek, een bundeling van stukken die hij schreef als verslaggever voor Elseviers Weekblad, veel meer dan een reportage geschreven. Het is een gedurfde en indrukwekkende poging om met literaire middelen door te dringen tot het raadsel van de figuur-Eichmann.'
Ronald Havenaar, NRC Handelsblad, 11 april 1997