Van de koele meren des doods

Ga direct naar de inhoud, het zoekveld of het hoofdmenu.

Lezen voor de lijst

'De hoofdpersoon, Hedwig de Fontayne, wordt in 1856 geboren. Zij blijkt een zeer gevoelig meisje te zijn - 'fijn bewerktuigd' in de woorden van Van Eeden.'

Al op jonge leeftijd is zij gepreoccupeerd met de dood. Deze preoccupatie ontwikkelt zich, naarmate zij ouder wordt, tot werkelijk doodsverlangen. Bovendien worstelt Hedwig met haar seksualiteit. Hoewel zij wel degelijk seksuele gevoelens heeft, beschouwt zij deze als 'lagere instincten' die beheerst en, zo mogelijk, onderdrukt moeten worden. Dat leidt niet alleen tot innerlijke conflicten, maar ook tot dramatische verwikkelingen tussen Hedwig en haar jeugdliefde Johan.

Als Hedwig op 20-jarige leeftijd trouwt met Gerard blijft de relatie lange tijd platonisch. Dat is mede de oorzaak van Hedwigs toenemende neerslachtigheid. Als Hedwig naar zee gaat om te herstellen, ontmoet zij de pianist Ritsaard, met wie zij een relatie krijgt. Ze vertrekt met hem naar Engeland, waar zij, als de relatie al tanende is, bevalt van een dochtertje.

Het dochtertje sterft na enkele dagen. Hedwig lijdt aan een - wat we nu zouden noemen - postnatale psychose en vertrekt naar Parijs. Zij raakt het contact met de werkelijkheid volledig kwijt en komt terecht in een psychiatrisch ziekenhuis. De behandeling met morfine leidt tot een verslaving die Hedwig niet anders kan bekostigen dan door zich te prostitueren. Als zij de grenzen van de wanhoop heeft bereikt, laat zij zich opnemen om af te kicken. In het ziekenhuis maakt zij kennis met zuster Paula, een enigszins mystieke figuur, die Hedwig helpt haar problemen te boven te komen. Na haar herstel keert Hedwig terug naar Nederland, waar zij in een piepklein huisje naast het arme boerengezin Harmsen gaat wonen. Daar leidt zij een nederig bestaan en helpt zij het gezin en de andere boeren in de omgeving zoveel zij maar kan. Op een bescheiden manier vindt zij daar een soort geluk.

Auteur: Frederik van Eeden
Aantal pagina's: 315

Boek E-book

Leen het e-book in de online Bibliotheek-app

Dyslectisch? Lees dit boek bij Passend Lezen als gesproken boek.
Meer informatie over Passend Lezen.

Leesaanwijzingen

Van Eedens taalgebruik is ouderwets - dat was het zelfs al in 1900. De eerste paar pagina's moet je daaraan wennen, maar daarna wordt het veel gemakkelijker. Waar je ook aan moet wennen is dat Van Eeden veel gebeurtenissen niet expliciet beschrijft. Met name waar het seksualiteit betreft gebruikt hij sterk verhullend taalgebruik. Dat is iets om op te letten.

Je kunt ook voor de zekerheid een goede samenvatting bestuderen als je het boek uit hebt (doe dat niet vooraf, want dan weet je al hoe het afloopt). Ten slotte, Van Eeden beschrijft het leven van een vrouw aan het einde van de negentiende eeuw. Het is niet altijd even gemakkelijk om je in haar in te leven. Probeer dat toch te doen, neem Hedwig serieus. Zij is een dermate complex en interessant personage dat je inspanningen beloond zullen worden.

Om over na te denken

Wat betekent het als je zegt dat je van iemand houdt? Hoe verhouden hartstocht en liefde zich tot elkaar? Is het tegenwoordig gemakkelijker om over seksualiteit te praten dan honderd jaar geleden? Zijn de verhoudingen tussen man en vrouw de laatste eeuw eigenlijk wel zo veel veranderd als we geneigd zijn te denken? Hoe ga je om met de beperkingen van het dagelijks bestaan als je hooggestemde verwachtingen en idealen hebt? En welke rol kan geloof daarin spelen? Bestaat de vrije wil eigenlijk wel?

Prijzen

In 1982 verfilmd als televisieserie door Nouchka van Brakel

Boekbespreking

Wat anderen van dit boek vonden

'De personen, gebeurtenissen en problemen zijn wel geloofwaardig beschreven, al zou je ze niet zo snel tegenkomen in het dagelijkse leven in deze tijd. Ook de hoofdpersoon is daar een voorbeeld van. Ze heeft een erg ingewikkelde geest en ze maakt erg veel dramatische gebeurtenissen mee. Daardoor is ze niet herkenbaar voor me, maar ik kan me haar gedrag, gedachten en gevoelens wel voorstellen door alles wat ze meemaakt.'
Maaike, 5 vwo, op: scholieren.com

'Er waren soms ook passages waarin heel diep op in werd gegaan, terwijl het helemaal niet echt belangrijk was en over belangrijke passages, bijvoorbeeld van de zelfmoordpogingen, werd snel geschreven, alsof dat helemaal niet belangrijk was. Deze passages hadden voor mij juist een aangrijpende werking, omdat ik interessant vind wat de redenen van zelfmoord zijn.'
Christine, 4 vwo, op: scholieren.com

'Het lezen van het boek heb ik niet als plezierig ervaren. Ik vond het moeilijk te lezen en veel dingen grepen me emotioneel erg aan. Dat was niet altijd even prettig om te merken. Ik heb ervan geleerd hoe je juist níet met de dood om moet gaan en wat daar de gevolgen van kunnen zijn. Maar het heeft me ook inzicht gegeven in hoe ver psychoses kunnen gaan, ik wist er voor het lezen nog bijna niets vanaf.'
Anoniem, 5 vwo, op: scholieren.com

Detailinformatie

Leeftijd: 15-18 jaar
Niveau: Niveau 5
Taal: Nederlands
Genre: Naturalistische roman; Psychologische roman
Onderwerp: 19e eeuw; Dood; Huwelijk; Liefde; Psychische aandoeningen; Relaties; Seksualiteit; Vrouwenleven
Jaar van oorspronkelijke uitgave: 1900
Oorspronkelijke taal: Nederlands